Het is eindelijk doorgedrongen tot de politiek dat de werkdruk in het onderwijs zo niet langer kan. En er maatregelen genomen dienen te worden om deze naar beneden te krijgen.
Waarom is juist in het onderwijs de werkdruk hoog?
Werkdruk ontstaat door verschillende factoren. En laten deze in het werk van basisschool leerkrachten nu eens allemaal tegelijk aanwezig zijn!
De kans op stress en burn out ligt dan al snel op de loer.
Laten we ze eens onder de loep nemen.
Het tempo van veranderingen.
Veranderingen en flexibiliteit zijn geen specifiek probleem voor leerkrachten, maar wel het tempo waarmee veranderingen worden ingezet en vervolgens weer worden bijgesteld. Het basisonderwijs heeft veel veranderingen meegemaakt de laatste jaren, waar het op voorhand onvoldoende is voorbereid of te weinig tijd voor is geweest om in te passen in het bestaande systeem.
Maximale flexibiliteit in lesgeven.
Door de ontwikkeling van ‘weer samen naar school’ wordt er veel gevraagd van de leerkracht met betrekking tot flexibiliteit in lesgeven. Al die niveau verschillen in de groep, vragen om meer nadenken over de indeling van je werkdag, maar ook over de lesinhoud.
Samenwerken met mensen in complexe situaties kost veel brein-energie.
Als leerkracht heb je de hele dag te maken met mensen.Van verschillende niveaus. Leerlingen, ouders, maar ook met hulpverleners, collega’s, en andere professionals. Elke interactie verloopt anders, ieder mens heeft zijn eigen stijl en eigen behoeften. Om steeds te moeten schakelen vraagt veel van je breincapaciteit en aandacht.
Opgelegde regeldruk
Te weinig zeggenschap over de invulling van het werk door externe regelgeving. Deze regelgeving is ook nog eens grillig, omdat zij vaak door de politiek bepaald wordt.
Onzekerheid over positie
Een vaste baan is in het onderwijs voor jonge, maar ook oudere docenten steeds vaker een wassen neus. Banen zijn voor maximaal een jaar, of worden zelfs op invalbasis geregeld, zodat er geen routine of perspectief opgebouwd wordt. En ons brein houdt van overzicht en rust.
Mondige kinderen en ouders
Daar komt nog bij dat ouders mondiger zijn geworden en zich steeds vaker rechtstreeks bemoeien met de relatie die een leerkracht onderhoudt met zijn leerlingen (lees ‘mijn kind’). Met alleen een 10 minuten praatje per half jaar kom je vaak niet meer weg.
Deze interactie is in veel gevallen positief, maar kost meer tijd en aandacht van een leerkracht. En vraagt dus om een goede logistiek in de interactie met ouders.
Social media en internet als afleiding
Snelle digitale ontwikkelingen en meer uitgebreide communicatie via social media en gebruik van digitale media in het klaslokaal, dragen ook bij aan de continue alertheid van een leerkracht tijdens het lesgeven. Of dit nu door de eigen telefoon, het internet of app’s komt.
Waar je voorheen alleen afgeleid werd door interactie ín het lokaal, speelt daarbij nu ook de verbinding met de buitenwereld tijdens het lesgeven een grote rol.
Life work balance.
Veel professionals worstelen met een gezonde work-life balance.
Leerkrachten zijn daarin geen uitzonderingen. Juist met de toename van werkdruk komt deze balans in gevaar. Op alle fronten willen we dat het goed gaat en keuzes maken is lastig als je toch al moe bent.
Verzamelen van uitgebreide data
De laatste jaren worden onderwijsprogramma’s steeds meer getoetst aan data. Allemaal om het lesgeven en de leeromgeving te verbeteren en kinderen een gezonde schooltijd te bieden. Daarover waakt onze onderwijsinspectie. Op zich niks mis mee. Maar het
verzamelen van data is in het onderwijs schrikbarend toegenomen en vraagt (te) veel tijd. En wordt in veel gevallen als ‘onnodig’ ervaren.
Aldus Kersten, leerkracht groep 6,
“ Het einde van mijn werkdag bestaat voornamelijk uit heel veel documenteren en gegevens in allerlei systemen zetten. Vaak ook nog dubbel omdat de systemen helaas niet altijd op elkaar aansluiten.
Ik weet eigenlijk niet goed waarom ik dat moet doen, want ik kijk ze niet weer in. Daar heb ik namelijk te weinig tijd voor. Ondertussen maak ik lange dagen en kan ik nauwelijks tijd besteden aan innovatie of verbetering van mijn lesprogramma.”
Systemen werken niet goed of traag, kennis van software of efficiënt werken met digitale media ontbreekt.
Het blijkt dat veel leerkrachten nog te weinig inzicht hebben in het efficiënt gebruiken van de digitale mogelijkheden in het werk. E-mail wordt ineffectief gebruikt, koppelingen tussen systemen blijken niet aanwezig en trage computers zijn een nog vaak gehoorde klacht van leerkrachten.
Deze combinatie van factoren zorgen voor werkdruk, te weinig tijd, kwaliteitsverlies en werkstress.
Het moet anders…en daar kan de school nu zelf iets aan doen.
Ruimte in Regels
Afgelopen jaar is vanuit de overheid in samenwerking met leerkrachten het rapport Ruimte in regels, papieren rompslomp of kan het anders? gemaakt.Met daarin duidelijke richtlijnen over verplichte data en toetsingen en het vastleggen van gegevens van leerprestaties en ontwikkeling van kinderen. Deze richtlijnen zorgen voor vermindering van regeldruk.
Dan moet je in de school wel de discussie gaan voeren, hoe je één en ander gaat aanpassen.
Maar we hebben het al zo druk?!
Subsidie voor werkstress reducerende maatregelen
Daarnaast is er in 2018 een subsidie bedrag van 8000,00 euro per school beschikbaar ( maximaal 50 basisscholen) voor maatregelen tegen werkstress en werkdruk. Maar hoe zet je deze nu effectief in?
Werkstress terugdringen begint bij wat ons betreft aan de basis. Bij de leerkracht. Hoe effectief ben jij als leerkracht in je planning en gebruik van digitale middelen? Heb je het idee dat je achter de feiten aan hobbelt of ben je in control? Maak je de juiste keuzes? Of wil je van alles een beetje?
Effectief begeleidingsprogramma tegen werkstress voor Leerkrachten Basisonderwijs
Voor scholen die de werkdruk in de school aan willen pakken heeft Master of Workflow een aantal effectieve begeleidingsprogramma’s uitgewerkt.
Master of Workflow werkt dagelijks met professionals die veel ballen in de lucht moeten houden en hun vaardigheden rondom workflow en work life balance willen verbeteren. Wij doen dat op een no nonsense, praktische manier. Werkend vanuit ervaring in de praktijk in drukke werksituaties weten we,’ je kunt altijd meer doen tegen werkdruk en werkstress dan je zelf denkt.’
Meten = weten = handelen
Speciaal voor leerkrachten hebben we een werkdrukscan ontwikkeld, waarmee direct inzichtelijk wordt welke vaardigheden rondom timemanagement en de organisatie van werk verbeterd kunnen worden. Met deze gegevens bieden we een gericht verbeterplan met persoonlijke begeleiding in en buiten het klaslokaal. Met het programma Persoonlijke werkstress, zo werk je beter! haal je snel resultaat.
Daarnaast trainen we teams in het optimaliseren en organiseren van de werkomgeving en de communicatie in samenwerking.
Andere terreinen waarop wij kunnen ondersteunen:
- Slimme vergadertechnieken
- Effectief gebruik van e-mail in Outlook
- Samenwerken zonder ‘gedoe’
- Teamefficiency onderzoek en advies
- Van Duo naar Duet, samenwerken in duo’s kan efficiënter.
Nieuwsgierig geworden? We vertellen je er graag meer over!
